Kompresör çalışmıyor: İlk 5 kontrol ile hızlı çözüm
Üretim hattınızda “kompresör çalışmıyor” uyarısı gördüğünüzde panik yapmayın. Çoğu duruş, birkaç dakikalık doğru kontrolle giderilebilir. Bu rehberde, güvenliği önceleyerek en sık karşılaşılan beş nedeni hızlıca ele alacağız; böylece arızayı doğru yerde yakalayıp gereksiz duruşu azaltabilirsiniz.
Güvenlik ve ön hazırlık
Kontrole başlamadan önce enerjiyi kesin (lock-out/tag-out), depo basıncını güvenli şekilde sıfırlayın ve kişisel koruyucu donanım kullanın. LOTO prosedürleri; ekipmanı devreden çıkarma, kilitleme, etiketleme ve tekrar devreye almada doğrulama adımlarını içerir. Ayrıntılar için resmi mevzuata bakabilirsiniz.
1) Enerji beslemesi ve koruma elemanları
İlk bakmanız gereken yer besleme tarafıdır. Ana şalter açık mı? Sigorta/termik attı mı? Acil stop devrede mi? Faz sırası rölesi uyarı veriyor mu? Kontaktör ve klemençlerde gevşeklik/ısınma izi var mı?
- Termik röleyi resetleyin; sık atıyorsa aşırı akım veya aşırı ısı şüphesi var.
- Üç fazlı hatlarda faz eksikliği/motor koruması devreye girmiş olabilir.
- VSD’li (inverter) sistemlerde arıza kodunu not alın; aşırı akım, aşırı ısı, düşük/ yüksek gerilim gibi temel kodlar hızlı yön gösterir.
2) Basınç şalteri ve set değerleri
Basınç şalteri (presostat) kompresörü “tank basıncı”na göre devreye alır. Tank basıncı set üstündeyse motoru başlatmaz; bu bir arıza değil, normal davranıştır.
- Set noktası ve histerezisi kontrol edin. Yanlış ayar, gereksiz dur-kalk veya hiç devreye girmeme yaratabilir.
- Manometreyi doğrulayın; bozuk göstergeler yanlış teşhise götürür.
- Depoda kaçak varsa kompresör sık devreye girebilir; sabun köpüğü testiyle flanş/bağlantıları kontrol edin.
- Depo/hat tarafına atıf için Hava Tankları sayfasındaki ekipmanları gözden geçirerek göstergenin doğru aralıkta çalıştığını teyit edebilirsiniz.
3) Yağ seviyesi ve yağlama (pistonlu/vidalı)
Yağlı kompresörlerde yetersiz yağ; sürtünmeyi ve sıcaklığı artırır, termiği attırır ve kontrol ünitesinin motoru engellemesine neden olur.
- Gözetleme camından yağ seviyesini kontrol edin; minimum altında ise kesinlikle çalıştırmayın.
- Kullanılan viskozite sınıfı ve yağ tipi üretici tavsiyesi ile uyumlu olmalı.
- Yağ filtresi ve (vidalı kompresörlerde) yağ ayrıştırıcı (separator) tıkalıysa basınç kayıpları ve ısınma görülür.
- Yağ kaçaklarına karşı gövde ve bağlantı noktalarını temiz bir bezle kontrol edin.
- Vidalı makineler için bakım prensipleri ve yağ devresi ipuçlarını Vidalı Hava Kompresörleri kategorisindeki ürün dökümanlarıyla eşleştirerek değerlendirin.
4) Emme/hat filtreleri ve kondens tahliyesi
Tıkalı emme filtresi debiyi düşürür; motor zorlanır, ısınma ve duruş tetiklenebilir. Hat tarafında basınçlı hava filtreleri kir tuttuğunda diferansiyel basınç artar; sistem “çalışmıyor” gibi algılanan debide düşüş yaratır.
- Emme filtresini çıkarıp görsel kontrol yapın; gerekiyorsa değiştirin.
- Hat filtrelerinde ΔP göstergesini kontrol edin; kırmızı bölgede ise eleman değişmelidir.
- Otomatik kondens tahliyeleri (zaman kontrollü/elektronik seviye kontrollü) çalışmıyorsa su birikir; kışın donma, yazın korozyon/valf tıkanması görülür.
- Uygun ekipman için Basınçlı Hava Filtreleri ve Otomatik Su Tahliye Sistemleri ve Aksesuarlar sayfalarını referans alabilirsiniz.
5) Aşırı ısınma ve soğutma (radyatör/fan)
Kompresör paketinde fan yönü/debisi, radyatör tıkanıklığı ve makine odası sıcaklığı kritik rol oynar.
- Radyatör peteklerini kuru hava ile temizleyin; yağ+toz “keçesi” ısı transferini keser.
- Fanın doğru yönde üflediğinden emin olun; çekiş/üfleme yönü ters ise kabin içinde sıcak hava dolaşır.
- Ortam sıcaklığı yüksekse (özellikle yazın), taze hava kanalı ve egzoz hava yönlendirmesi planlayın.
- Sürekli termiğe düşme varsa, yağ sıcaklığı sensörü ve soğutma devresi detaylı incelenmelidir.
“Çalışmıyor” algısında hava kalitesi standardının rolü
Bazı durumlarda sorun kompresörde değil, hava kalitesi/işlem ekipmanındadır. ISO 8573 sınıfları; partikül, su ve yağ limitlerini tanımlar. Filtre/kurutucu tıkanmaları, “kompresör basmıyor” sanısına yol açan debi düşüşlerinin yaygın nedenidir. Standart için resmi sayfayı inceleyebilirsiniz.
Hızlı teşhis tablosu: Belirti → Muhtemel neden → İlk kontrol
- Hiç çalışmıyor → Enerji kesik, termik/sigorta atmış, acil stop aktif → Ana şalter/termik/kontaktor kontrolü; VSD varsa arıza kodunu not alın.
- Sık dur-kalk → Basınç şalteri histerezis dar, kaçak, küçük tank hacmi → Set/histerezis ayarı; kaçak testi; Hava Tankları kapasitesini gözden geçirin.
- Basınç yükselmiyor → Emme/hat filtresi tıkalı, çekvalf kaçırıyor → Basınçlı Hava Filtreleri ΔP göstergesini kontrol edin; emme filtresini değiştirin. Kaçak testini tekrarlayın.
- Aşırı ısınma/termiğe düşme → Radyatör kirli, fan debisi yetersiz, ortam ısısı yüksek → Radyatörü temizleyin, hava akışını düzeltin; periyodik soğutucu bakımı şarttır. Üretici bakım listeleri, yağ ayırıcı ve soğutucu temizliğinin aylık kontrolünü önerir.
- Hatlarda su/yağ artışı → Kurutucu/filtre bakımsız, tahliyeler çalışmıyor → Basınçlı Hava Kurutucuları ve Otomatik Su Tahliye Sistemleri ve Aksesuarlar durumunu kontrol edin; ISO 8573 saflık sınıfları prosesiniz için uygun mu, doğrulayın.
Hava kurutucu ve filtrelerin “çalışmıyor” algısına etkisi
Kompresör mekanik olarak sağlam olsa da filtre elemanı tıkanması veya kurutucu verim düşüşü debiyi sınırlar; operatör bunu “kompresör basmıyor” olarak algılar. Koalesans/partikül filtrelerinde ΔP yükselmesi, elemanın doyumuna işarettir; gösterge kırmızı alana geldiyse değişim zamanı gelmiştir. Bazı üretici dokümanları, diferansiyel basınç göstergesinin yalnız başına bakım süresini belirlemek için yeterli olmadığını; eleman yaşlanması/kimyasal yükün ayrıca izlenmesi gerektiğini belirtir.
Kurutucu tarafında; giriş havasının sıcaklığı, nemi ve debisi arttığında soğutmalı/kimyasal kurutucuların performansı düşer. Bu durumda hat sonu kalitede gerileme görülür ve ISO 8573 hedef sınıfa ulaşılamaz; periyodik temizlik ve uygun boyutlandırma önemlidir.
Ne zaman servis çağırmalı?
- Rulman uğultusu/metal sürtünmesi duyuyorsanız (vidalı kademeden gelebilir).
- Yağ basıncı/yağ sıcaklığı uyarıları tekrarlıyorsa.
- Separator sonrası yağ tüketimi hızla artıyorsa.
- VSD/PLC sürekli aynı hatayı veriyorsa.
- LOTO gerektiren müdahaleler (ör. iç devre sökümü) söz konusuysa, yetkili teknisyen olmadan ilerlemeyin; tehlikeli enerjilerin kontrolü için LOTO prosedürleri zorunludur.
Bu noktada uygulama/modernizasyon ihtiyacınız için Basınçlı Hava Sistemleri sayfasındaki çözümleri inceleyebilirsiniz.
Önleyici bakım checklist’i
Günlük
- Sızıntı/kaçak kontrolü, ses/vibrasyon olağan dışı mı?
- Emme filtresi ve göstergelerin görsel kontrolü.
Aylık
- Radyatör ve fan kanatlarının temizliği; hava yönünün doğrulanması.
- Yağ seviyesi ve köpürme/renk değişimi kontrolü.
- Separator/yağ filtresi doygunluk işaretleri. Üretici listeleri bu kontrolleri düzenli olarak vurgular.
3–6 ay (çalışma saatine bağlı)
- Hat filtresi elemanlarının değişimi, ΔP kaydı; kondens tahliyelerinin test edilmesi.
- Kurutucu ısı eşanjörü ve kondenser yüzeylerinin temizliği.
- Pistonlu makinelerde kayış gerginliği/astar yüzey kontrolü; valf bakım planı.
Yıllık
- Emme/hat filtre elemanlarının periyodik yenilenmesi, presostat kalibrasyonu.
- Tesis genelinde ISO 8573 uygunluk denetimi (örnekleme/raporlama).
“Kompresör çalışmıyor” durumlarının önemli bir bölümü; enerji beslemesi, basınç şalteri ayarı, yağlama, filtre/kondens ve soğutma tarafındaki birkaç dakikalık kontrollerle çözülebilir. Geri kalan vakalarda ise doğru LOTO uygulamaları ve üretici bakım disiplinine sadık kalmak, ekipmanın ömrünü uzatır ve duruşları azaltır. Daha kapsamlı inceleme, doğru boyutlandırma veya modernizasyon ihtiyacı için bizimle iletişime geçin. Daha fazla bilgi ve teklif almak için Berce Air ile iletişime geçin. iletişim formu
